Inclusie is nog niet zo eenvoudig…

“Hoe betrek ik een grotere diversiteit van mensen in mijn organisatie? Hoe kunnen we op de werkvloer beter samenwerken? Hoe kunnen we als gemeente zorgen dat burgers beter samenleven?” Deze vragen van mijn klanten en collega’s raken me: wat is er belangrijker dan samen? Niemand uitsluiten, verbonden zijn met wie en wat ertoe doet. Daarom heb ik de laatste jaren veel tijd en energie geïnvesteerd in onderzoek naar de betekenis van “samen”. Hoe is alles met elkaar verbonden? Hoe staan mensen met elkaar in relatie, en wat ligt daaraan ten grondslag? Een ander woord voor samen, dat in beleidscontext vaak gebruikt, wordt is inclusie. Het woord inclusie maakt je blikveld breder en geeft er meer verdieping aan. Het gaat niet alleen over de relatie tussen mensen onderling, maar ook over hoe staan wij als mens in relatie tot onze omgeving. Denk bijvoorbeeld aan onderwerpen als de natuur, andere culturen, dieren; hoe verhouden wij ons daartoe? Wie en wat horen er bij dat samen?

Deze vragen worden vaak top-down beantwoord: het vertrekpunt is een eindeloze combinatie van theoretische modellen en systemen of grote idealen. Dat zijn interessante antwoorden, maar in het dagelijks werk en leven leiden ze vaak niet tot het gewenste resultaat. “Waarom lukt het ons niet een inclusieve werk of leefomgeving te creëren?” is een vaak gehoorde frustratie van beleidsmakers, managers en coaches.

Ik denk dat het antwoord op deze vraag gezocht moet worden bij het vertrekpunt. Wat gebeurt er als je niet de overkoepelende modellen en theorieën, maar het individu, het eigen ik als vertrekpunt neemt? Vaak wordt verwezen naar “de oude mannen op het pluche”, die bij voorkeur mensen die op hun vroegere ‘ik’ lijken in dienst willen nemen en zien als potentiële opvolgers. Door mijn observaties in het werkveld bekroop mij heel langzaam het gevoel dat ‘het ik’ veel breder speelt. Dat er veel meer aspecten aan dat ‘ik’ kleven die maken dat inclusie zo moeilijk is. Misschien moeten we wel eerst kijken naar het ik, en dan naar de ander, alvorens we echt samen verder kunnen.

Ik heb me daarom meerdere jaren in wetenschappelijk onderzoek verdiept, in de vraag wat is dat ik, hoe ontstaat het en wat hangt er allemaal mee samen. Hoe verhoudt het eigen ik zich met inclusie? Op basis van de inzichten uit dat onderzoek heb ik een onlineprogramma ontwikkeld. In dit programma vind je uitleg over hoe dat samen ontstaat, wat inclusie betekent, maar het laat jou ook denken over de vragen wie ben ik en waarom ben ik zo? Wat hangt er allemaal samen met dat ‘ik’? En hoe verhoudt zich dat tot de inclusievragen die er spelen? Of met andere woorden wat laat jij deel uitmaken van jouw ik en hoe groot wil of kun je die cirkel maken.